Dövrün xəstəlikləri

Dövrün xəstəlikləri

Dövrün xəstəlikləri

Cəmiyyət inkişaf etdikcə hər şey müasirləşir, elmi tərəqqi yüksəlir və təbii bu da müəyyən dəyişikliklərə səbəb olur. Cəmiyətdə baş verən proseslər insan orqanizminə də təsirsiz ötüşmür. Həyatın tələbi artdıqca insan orqanizmində də əsasən sinir sistemində baş verən yüklənmələr onun dəyişməsi ilə nəticələnir ki, bu da bir sıra belə demək mümkün olarsa “müasir xəstəliklər”in meydana çıxması ilə özünü biruzə vermiş olur. Bunları “XXI əsrin xəstəlilikləri” kimi də xarakterizə etmək olar. Onlardan bir neçəsini sadalayaq: 

Depressiya. Məsələn, hamiya məlum olan depressiya bütün dünya üzrə gündən-günə artmaqda davam edir və aparılan tədqiqatlara görə, o yaxın zamanlarda ürək-damar xəstəliklərini ötüb keçə bilər. Onu da yadda saxlamaq lazımdır ki, depressiya çox ciddi xəstəlikdir.

Psixosomatik xəstəliklər. Dünyada bir çox xəstəliklərin məsələn, irritabl bağırsaq sindromu, neyrogen sidik kisəsi, bronxial astma, narahat ayaqlar sindromu, hipertoniya, piylənmənin və s. diaqnostik meyarlarına yenidən baxılır. Təqribən 15-20 il qabaq bu tip xəstəliklərə nadir hallarda rast gəlinirdisə bugün bunun statistikası artmaqda davam edir.

Həyəcan pozğunluqları. Şiddətli stresə reaksiya olaraq adi "sağlam" narahatlıq yalnız təhlükə anında aktivləşdirilməlidir. Panik ataklar - vegetativ reaksiyalarla qorxu hücumu (ürək döyüntüsü, hava çatışmazlığı, titrəmə, tərləmə və s.), ümumiləşdirilmiş narahatlıq pozğunluğu, bunlar ən çox yayılmış narahatlıqlardır. Belə pasiyentlər illərlə bununla yaşamasına baxmayaraq çox vaxt həkimə müraciət etmirlər.

Orqanik psixi pozğunluqlar. Bunlar psixikada dəyişikliklərə səbəb olan beyin toxumasının zədələnməsinin müxtəlif nəticələridir: yaddaş itkisi, emosional qeyri-sabitlik, düşüncə pozğunluqları.

55-60 yaşdan sonra insanların əksəriyyətində bu sindromun bəzi formaları var (nevroloqlar bu vəziyyəti ensefalopatiya adlandırırlar). Əhalinin "qocalması" səbəbindən (gözlənilən ömür uzunluğu və yaşlı insanların sayı artır) üzvi psixi pozğunluqların yayılması bundan sonra da yalnız artacaq.

Xroniki yorğunluq. Xroniki yorğunluq sindromu yuxarıda təsvir edilən orqanik psixi pozğunluqların ümumi və geri dönə bilən təzahürlərindən biridir. Yüksək yayılması səbəbindən ayrı-ayrılıqda təsvir etməyə dəyər, çünki demək olar ki, hər bir yetkin yaşda olan insan bu vəziyyətlə qarşılaşmışdır.

Xroniki yorğunluq sindromu əsəbilik, diqqətin tez tükənməsi, yuxunun pozulması (yuxululuqdan yuxusuzluğa qədər), vegetativ simptomlarla (ürək döyüntüsü, hava çatışmazlığı, daxili titrəmə, tərləmə və s.) xarakterizə olunur.