Anemiya

Anemiya

Müasir anlayışlara görə, anemiya eritrositlərin (qırmızı qan hüceyrələri) və hemoqlobinin səviyyəsinin aşağı düşdüyü patoloji vəziyyətdir. Nəticədə toxumalara oksigen çatdırılması azalır və bu da toxuma hipoksiyasına səbəb olur. Anemiya adətən müxtəlif patologiyalar nəticəsində baş verir, müxtəlif xəstəliklərin təzahürlərindən biri hesab olunur. Kişilərdə anemiya hemoglobinin 120 q/l-dən, qadınlarda isə 110 q/l-dən az azalması hesab edilir.

Səbəblər

Anemiyanın inkişafı yeni qırmızı qan hüceyrələrinin meydana gəlməsinin pozulması, qırmızı qan hüceyrələrinin məhv edilməsinin artması və ya qanaxma zamanı qırmızı qan hüceyrələrinin itkisi ilə əlaqələndirilir. Statistikaya görə, qan itkisi anemiyanın əsas səbəbləri sırasındadır. Əgər hər gün kiçik hissələrdə qan itirilirsə, onlar həm kəskin və xroniki ola bilər, bir mərhələli qan itkisi 500-800 ml-dən çox olanda belə hallar baş verir. Kəskin qan itkisi yaralar, burun, uşaqlıq yolu, özofagus qanaxması, bağırsaq divarından, sinə və qarın boşluğundakı damarlardan axan qan itkisi ilə müşahidə edilir.

Xroniki qan itkisi mədə-bağırsaq xoraları, hemoroid, hemodializdən sonra, ağır menstruasiya ilə reproduktiv sahənin patologiyaları ilə mümkündür. Daimi qan itkisi bədənin dəmir ehtiyatlarını tükədir. Nəti-cədə hemoglobin sintezi əziyyət çəkir, səviyyəsi azalır.

Qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalında azalma sümük iliyinin zədələnməsi ilə mümkündür. Çox vaxt eritrositlərin əmələ gəldiyi kök hüceyrələr müxtəlif zəhərli birləşmələr, şüalanma ilə zədələnir, sümük iliyində metastazlar əmələ gəlir, sümük iliyini zədələyir və qanəmələgəlmənin pozulmasına gətirib çıxarır.

Qırmızı qan hüceyrələrinin məhvinin artması nəticəsində yaranan anemiya - hemolitik hüceyrə membranlarında qüsurların miras alınması, müxtəlif hemolitik zəhərlərə və ya immun reaksiyalara məruz qalma nəticəsində mümkündür. İrsi hemolitik anemiyalar eritrosit membranının sabitliyinə cavabdeh olan xüsusi fermentlərin işləməməsi, hemoqlobinin strukturunda dəyişikliklər, onun sintezi prosesində pozğunluq və membranların özlərindəki qüsurlarla əlaqələndirilir.

Simptomlar

- xəstəliyin ağır formalarında mum və ya boz-torpaq rəngini alan dərinin solğunluğu;

- səhər saatlarında baş verən zəiflik, gərginliyin şiddətindən asılı olmayaraq, demək olar ki, keçməyən;

- adi fəaliyyətlərdən artan yorğunluq, daimi yuxululuq;

- başgicəllənmə və huşunu itirmə, gözlərdə tez-tez qaralmalar;

- səs-küy, qulaqlarda cızıltı, gözlər qarşısında daim sayrışmalar;

- ən kiçik gücdə ürək döyüntüsü, nəfəs darlığı, ürək dərəcəsinin artması.

Yüngül anemiya ilə bu əlamətlər yüngül olur və ya ümumiyyətlə müəyyən edilmir, anemiyanın yavaş inkişafı ilə orqanizm hemoqlobinin azalmasına uyğunlaşır, simptomlar bulanıq ola bilər. Anemiyanın spesifik səbəbindən asılı olaraq, hər bir xəstəlik növü üçün bir sıra spesifik təzahürlər var.

Dəmir çatışmazlığı anemiyasının erkən mərhələsində, gizli dəmir çatışmazlığı və sideropeniya dövründə heç bir şikayət olmaya bilər. Problemlər yalnız laboratoriya testləri ilə müəyyən edilir. Çatışmazlıq vəziyyəti inkişaf etdikcə aşağıdakılar baş verə bilər:

- dərinin şiddətli quruluğu, kiçik dəri zədələnmələr, çatlamalar,

- kövrək dırnaqlar, saç problemləri (quruluq, kövrəklik, solğunluq);

- ağızın künclərində tıxanma;

- əzələ zəifliyi;

- dildə yanma hissi, dadın pozulması (torpaq, təbaşir, xam taxıl və ya ət yemək istəyi);

- kəskin qoxulara aludə olma.

Bundan əlavə, dəmir çatışmazlığı olan anemiya ilə, həzm sisteminin zədələnməsi və qastritin inkişafı mümkündür.

B12 vitamini çatışmazlığı olduqda baş verən anemiya ilə atrofik qastrit və nevroloji təzahürlər şəklində həzm sisteminə ciddi ziyan mümkündür. Adətən bunlar paresteziyalar, ayaqlarda və ya qollarda hissiyyat pozğunluqları, əzalarda uyuşmadır. Şiddətli anemiya ilə psixi pozğunluqlar baş verə bilər - halüsinasiyalar, ağılın azalması və s... B9 vitamini (fol turşusu) çatışmazlığı fonunda simptomlar əvvəlki formaya bənzəyir, lakin praktiki olaraq nevroloji simptomlar yoxdur. Folat çatışmazlığı şizofreniyanın kəskinləşməsini, tez-tez epilepsiya tutmalarını formalaşdırır.

Hemolitik anemiya ilə dərinin və selikli qişaların sarılığı mümkündür, dalağın ölçüsü artır, öd daşı əmələ gələ bilər. Qırmızı qan hüceyrələrinin güclü hemolizi (məhvi) varsa, anemiyaya əlavə olaraq, sarılığın inkişafı və ümumi vəziyyətin pozulması, qusma ilə ürək bulanması, şüur ​​problemləri, konvulsiyalar, kəskin böyrək çatışmazlığı, qan damarları ilə bağlı problemlər yaranır.

Aplastik anemiya sümük iliyinin bastırılması fonunda baş verir, qanaxmalar baş verir. Onlar adətən aşağı ayaqlarda və qarın nahiyəsində, budda, dərman qəbulu sahələrində görünür. Tez-tez pnevmoniya və ya bronxit meydana gəlir.

Anemiya hamiləlik dövründə vəziyyəti ciddi şəkildə pisləşdirə bilər: dölün intrauterin inkişafının pozulması, doğuş zamanı və onlardan sonra problemlər ola bilər.

Müalicə

Kliniki təlimatlara əsasən, xəstənin idarə olunmasının taktikası müəyyən edilir, anemiyanı düzəltmək üçün dərmanlar seçilir. Anemiyanın növündən asılı olaraq həkimlər necə müalicə olunacağını, pəhriz və qidaların seçilməsini müəyyən edirlər.

Dəmir preparatları ağızdan təyin edilir, kurs hemoqlobinin səviyyəsi ilə hesablanır. Terapiyanın effektivliyi nəzarət qan testlərinin nəticələri ilə qiymətləndirilir. Ağızla qəbul edilən preparatlar təsirsiz və ya dözülməz olanda, venadaxili dəmir preparatları təyin edilir. Bəzi hallarda müalicə vitamin B12, multivitaminlər və eritropoez stimulyatorlarının inyeksiyaları ilə tamamlanır.

Bir pəhriz anemiyanı müalicə edə bilməz, lakin dəmir və askorbin turşusu ilə zəngin qidalar, düzgün tərtib edilmiş pəhriz həzmi yaxşılaşdırır, dəmirin mənimsənilməsini artırır. Ət məhsulları, tərəvəz salatları, təzə meyvələr faydalıdır.

Qarşısının alınması

Anemiyanın qarşısını almaq üçün mütəmadi olaraq həkimə müraciət etmək, qan analizləri aparmaq, qan itkisi ilə müşayiət olunan bütün xroniki xəstəlikləri vaxtında müalicə etmək lazımdır. Pəhrizdə qırmızı ət, təzə tərəvəzlər daxil etmək vacibdir.